موقعیت، جغرافیای طبیعی و اقلیم استان کردستان
کردستان با گستردگی ۲۸۲۰۳ کیلومتر مربع در غرب ایران قرار دارد. این استان که در دامنهها و دشتهای پراکنده سلسله جبال زاگرس میانی قرار گرفته است، از شمال به استانهای آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است. مرکز این استان، شهر سنندج است. استان کردستان براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۵ دارای ۸ شهرستان، ۱۲شهر، ۲۱ بخش، ۷۸ دهستان و ۱۷۶۵ آبادی دارای سکنه بوده است. شهرستانهای این استان عبارتند از: بانه، بیجار، دهگلان، دیواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامیاران و مریوان.
استان كردستان منطقهای كاملاً كوهستانی است كه از مریوان تا دره قزل اوزن و كوههای زنجان جنوبی در مشرق گسترده شده است. ناهمواریهای این استان كه تحت عنوان ناحیه كوهستانی كردستان مركزی بررسی میشود، مشتمل بر دو بخش غربی و شرقی است. این دو قسمت از نظر شكل پستی و بلندی و جنس زمین متفاوتند.
قسمت وسیعی از سنندج، مریوان و سرزمینهای اطراف آنها تا جنوب كردستان بخش كوهستانی غربی را تشكیل میدهد. در این ناحیه، یكنواختی و سستی جنس زمین اَشكال مشابهی را به وجود آورده كه از ویژگیهای آن كوههای گنبدی شكل با شیب یكنواخت و ملایم همراه با درّههای باز است. این یكنواختی را طبقات آهكی سخت و سنگهای درونی كه بین لایههای سست ظاهر میشوند، درهم ریخته و آن را به صورت صخرههای عریان درآورده است. نوع مشخص این ناهمواریها، ناحیه كوهستانی چهل چشمه در بین مریوان و سقز است كه دنباله پستی و بلندیهای این ناحیه را در جنوب و مشرق، تشكیل دادهاند و دامنه غربی آن تا داخل كشور عراق كشیده شده است. در این ناحیه شعبههای رود قزل اوزن در شرق و شمال شرقی و رود سیران در جنوب چهره زمین را به طور كامل تغییر دادهاند. بخش كوهستانی شرقی، قسمتهای شرقی سنندج را در بر میگیرد و در حد فاصل ناحیه غربی و شرق، یك رشته از ارتفاعات آتشفشانی شمالی ـ جنوبی را به وجود میآورد. در شرق این رشته كوه، شهرستانهای قروه و بیجار قرار گرفتهاند كه شكل زمین در آنها با پستی و بلندیهای ناحیه غربی به كلی متفاوت است. از ویژگیهای این ناحیه، وجود یك حصار كوهستانی متشكل از سنگهای دگرگونی و رسوبی است كه دشتهای مرتفع هموار و تپه ماهوری را احاطه كرده است. در این ناحیه به استثنای كوههای بیجار، دشتهای نسبتاً وسیعی نیز وجود دارد. این دشتها به وسیله شعبههای رود قزلاوزن قطع شده و به صورت تپه ماهور در آمدهاند. مرتفعترین دشت این ناحیه «هوهتو» خوانده میشود كه با 2200 متر ارتفاع در شمال سنندج واقع شده است. بلندترین كوههای این ناحیه، شاهنشین در شمال بیجار، شیدا در مركز و پنجه علی بین قروه و سقز است. استان كردستان به طوركلی تحت تأثیر دو جریان عمده هوای گرم و سرد قرار دارد و اقلیمهای گوناگونی را به وجود میآورد. بیشترین میزان بارش جوی در ناحیه غربی استان (شهرهای بانه و مریوان) حدود 800 میلیمتر در سال و كمترین میزان بارندگی آن در ناحیه شرقی حدود 400 میلیمتر در سال است. میزان نزولات جوی در قسمت مركزی استان (شهرهای سقز و سنندج) نزدیك به 500 میلیمتر در سال است. تمام قلمرو استان در بهار و تابستان آب و هوایی خنك و معتدل دارد. مقایسه ارقام میانگین دمای ماههای مختلف سال در مركز استان نشان میدهد كه متوسط دمای روزانه در اردیبهشت ماه 16/1 و در مهرماه 16/9 درجه سانتیگراد است. میانگین دمای ماههای این دوره از 22 تا 28 درجه سانتیگراد متغیر است. این درجه، دمای مطلوبی برای صنعت گردشگری میباشد. از اینرو 6 ماه از سال در مركز استان كردستان برای جریان جهانگردی بهترین و مناسبترین ایام به حساب میآید.
مراتع استان از لحاظ ویژگیهای کمی و کیفی به چهار درجه عالی، خوب، متوسط و فقیر تقسیم میشوند. مراتع عالی؛ بیشتر در نواحی غربی و مرتفع استان مانند سَرشیو در جنوب غربی سقز، و محدودههایی از شهرستان بانه و مریوان به چشم میخورد. مراتع خوب؛ بیشتر در نواحی مرکزی استان و تپه ماهورها گسترده شدهاند. مراتع متوسط؛ در نواحی شرقی استان، در محدوده شهرستانهای قروه و بیجار مشاهده میشوند. مراتع فقیر و بسیار فقیر؛ بیشتر در نواحی روستایی وجود دارند. این مراتع بر اثر چرای زیاد دامها، به شدت فرسوده شدهاند و تنها تک بوتههایی مانند گَوَن، کَنگَر، فرفیون و اسپند در آنها دیده میشود (ویکی پگ، 1392).